HỢP ĐỒNG VÔ HIỆU DO NGƯỜI KÝ KẾT KHÔNG CÓ THẨM QUYỀN

 

Khi ký kết hợp đồng với Công ty, các bên, đặc biệt là cá nhân thường ít quan tâm đến thẩm quyền của người ký kết, cứ thấy người ký là đại diện theo pháp luật của Công ty và có dấu đỏ là an tâm rằng mình đã giao kết với Công ty.

Thực tế có nhiều hợp đồng được ký bởi người không có thẩm quyền và khi xảy ra xung đột, tranh chấp Công ty không muốn tiếp tục thực hiện hợp đồng (thường là do việc thực hiện hợp đồng không còn có lợi cho họ) đã lấy lý do người ký không đúng thẩm quyền để thoái thác trách nhiệm.

Điều này đã gây nhiều phiền toái, cũng như thiệt hại cho đối tác, đặc biệt với những hợp đồng có giá trị lớn thì thiệt hại là không hề nhỏ. Công ty không chịu bồi thường thiệt hại cho đối tác vì cho rằng người ký hợp đồng không nhân danh Công ty, còn cá nhân ký kết hợp đồng hoặc thoái thác trách nhiệm hoặc không có khả năng tự chịu trách nhiệm đối với thiệt hại quá lớn của đối tác.

Vậy trong trường hợp này, đối tác phải làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

Trách nhiệm với đối tác thuộc về Công ty hay cá nhân người ký kết hợp đồng?

Qua kinh nghiệm thực tế giải quyết, Công ty Luật hợp danh Nam Việt Luật chúng tôi xin đưa ra một số lưu ý khi xác định trách nhiệm của công ty, của người ký đối với những hợp đồng vô hiệu do người ký không đúng thẩm quyền. Qua đó, góp một phần nhỏ giúp mỗi tổ chức, cá nhân có thể bảo vệ được tối đa quyền và lợi ích của mình nếu đã ký hợp đồng hoặc có thể tránh được việc ký kết hợp đồng với người không có thẩm quyền.

I/ - Ba trường hợp điển hình của hợp đồng vô hiệu do người ký không đúng thẩm quyền 

Thực tế, hợp đồng vô hiệu do người ký không đúng thẩm quyền thường rất đa dạng về chủ thể ký kết, nhưng tựu chung lại sẽ rơi vào một trong ba trường hợp dưới đây: 

1. Người ký là đại diện theo pháp luật của công ty nhưng không có thẩm quyền ký kết.

Mặc dù là người đại diện theo pháp luật của Công ty nhưng trong một số trường hợp mà theo quy định của pháp luật hoặc Điều lệ công ty trước khi ký hợp đồng phải có quyết định hoặc thông qua của Hội đồng thành viên (đối với công ty TNHH), Đại hội đồng cổ đông hay Hội đồng quản trị (đối với công ty CP). Nhưng, khi chưa có quyết định hoặc thông qua này, người đại diện theo pháp luật của công ty đã tiến hành ký kết thì hợp đồng sẽ vô hiệu.

Có thể kể đến một vài trường hợp như:

- Đối với Công ty TNHH: Khi chưa có quyết định, thông qua của Hội đồng thành viên công ty TNHH, người đại diện theo pháp luật ký hợp đồng vay, cho vay, bán tài sản có giá trị bằng hoặc lớn hơn 50% tổng giá trị tài sản được ghi trong báo cáo tài chính tại thời điểm công bố gần nhất của công ty hoặc một tỉ lệ khác nhỏ hơn quy định tại Điều lệ (điểm d khoản 2 Điều 56 Luật Doanh nghiệp 2014) hoặc những Hợp đồng ký kết với các đối tượng được quy định tại khoản 1 Điều 67, khoản 1 Điều 86 Luật Doanh nghiệp 2014;

- Đối với Công ty Cổ phần: Khi chưa có quyết định hoặc thông qua của Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị công ty Cổ phần, người đại diện theo pháp luật ký hợp đồng đầu tư hoặc bán, vay, cho vay tài sản… có giá trị bằng hoặc lớn hơn 35% giá trị tài sản được ghi trong báo cáo tài chính gần nhất của công ty nếu Điều lệ công ty không quy định một tỷ lệ khác (điểm d khoản 2 Điều 135, điểm h khoản 2 Điều 149 Luật Doanh nghiệp 2014) hoặc những hợp đồng ký kết với các đối tượng được quy định tại khoản 1 Điều 162 Luật Doanh nghiệp 2014.

2. Người ký không phải là đại diện theo pháp luật của công ty và không có ủy quyền hợp pháp của người có thẩm quyền ký kết.

Có thể kể đến một vài trường hợp như: Phó Giám đốc, Giám đốc chi nhánh, Trưởng các phòng, ban… ký hợp đồng nhưng không có ủy quyền hợp pháp của người có thẩm quyền. 

3.  Người ký không phải là đại diện theo pháp luật của công ty, có ủy quyền hợp pháp nhưng thực hiện ký hợp đồng vượt quá phạm vi ủy quyền. 

Tùy từng trường hợp cụ thể mà hợp đồng có thể vô hiệu toàn bộ hoặc chỉ vô hiệu một phần. 

II/- Hậu quả pháp lý trong trường hợp Hợp đồng vô hiệu do người ký không đúng thẩm quyền

Hợp đồng được ký bởi người không có thẩm quyền của doanh nghiệp về nguyên tắc sẽ vô hiệu. Tuy nhiên, khi giải quyết hậu quả của những hợp đồng này, tùy từng trường hợp cụ thể mà doanh nghiệp hoặc người ký sẽ chịu trách nhiệm với đối tác.

1. Hậu quả của giao dịch dân sự do người không có quyền đại diện xác lập, thực hiện: (Căn cứ Điều 142 Bộ luật Dân sự 2015)

- Doanh nghiệp sẽ phải chịu trách nhiệm với đối tác trong trường hợp:

+ Doanh nghiệp công nhận giao dịch do người không có quyền đại diện xác lập;

+ Doanh nghiệp biết về giao dịch do người không có quyền đại diện xác lập nhưng không phản đối trong một thời gian hợp lý;

+ Doanh nghiệp có lỗi dẫn đến việc người đã giao dịch không biết hoặc không thể biết về việc người đã xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với mình không có quyền đại diện.

- Người không có quyền đại diện xác lập, thực hiện giao dịch phải chịu trách nhiệm với đối tác trong trường hợp việc xác lập, thực hiện giao dịch không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của Doanh nghiệp (tức Doanh nghiệp không đồng ý hoặc phản đối việc ký kết của họ)

2. Hậu quả của giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện (Căn cứ Điều 143 Bộ luật dân sự)

- Doanh nghiệp ủy quyền cho người đại diện xác lập giao dịch dân sự vượt quá ủy quyền phải chịu trách nhiệm với đối tác trong trường hợp:

+ Doanh nghiệp đồng ý với phần xác lập vượt quá phạm vi ủy quyền của người được ủy quyền;

+ Doanh nghiệp biết về việc xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện nhưng không phản đối;

+ Doanh nghiệp có lỗi dẫn đến việc đối tác không biết hoặc không thể biết về việc người xác lập, thực hiện giao dịch với mình vượt quá phạm vi đại diện

- Người xác lập, thực hiện giao dịch vượt quá phạm vi đại diện chịu trách nhiệm đối với phần giao dịch vượt quá phạm vi đại diện (tức là Doanh nghiệp không đồng ý hoăc phản đối việc xác lập, thực hiện giao dịch vượt quá thẩm quyền đại diện)

3. Quyền của đối tác trong giao dịch do người không có thẩm quyền đại diện xác lập thực hiện hoặc việc xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện

- Đối tác đã giao dịch với người không có quyền đại diện xác lập, thực hiện hoặc việc xác lập, thực hiện giao dịch vượt quá phạm vi đại diện của Doanh nghiệp được quyền thì

+ Được quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hoặc huỷ bỏ giao dịch đã xác lập và yêu cầu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp người đó biết hoặc phải biết về việc không có quyền đại diện mà vẫn giao dịch hoặc trường hợp quy định tại điểm a khoản 1 Điều 142 và điểm a khoản 1 Điều 143 Bộ Luật Dân sự

- Trường hợp người không có quyền đại diện và người giao dịch (đối tác) cố ý xác lập, thực hiện giao dịch dân sự mà gây thiệt hại cho Doanh nghiệp thì phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường thiệt hại.

II/ - Đối tác công ty phải làm gì để tránh rủi ro

1. Trước khi ký kết hợp đồng: 

- Mọi giao dịch của doanh nghiệp đều được thực hiện thông qua người đại diện hợp pháp. Vì vậy, để tránh trường hợp giao dịch với người không có thẩm quyền của doanh nghiệp, trước khi ký kết hợp đồng, đối tác phải lưu ý kiểm tra những thông tin cơ bản sau:

- Kiểm tra thông tin tại Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Điều lệ công ty để xác định người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp.

+ Trường hợp người ký kết là đại diện theo pháp luật thì cũng phải kiểm tra xem hợp đồng có thuộc trường hợp phải có sự thông qua của Hội đồng thành viên (đối với công ty TNHH), Đại hội đồng cổ đông hay Hội đồng quản trị (đối với công ty Cổ phần) hay không, nếu thuộc trường hợp này thì bắt buộc phải có quyết định hoặc thông qua của Hội đồng thành viên, Đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng quản trị thì người đại diện theo pháp luật mới đủ thẩm quyền ký kết hợp đồng; 

+ Trường hợp họ không phải là đại diện theo pháp luật thì phải có ủy quyền hợp pháp của người có thẩm quyền. Phải kiểm tra phạm vi, thời hạn, nội dung ủy quyền để xác định chính xác thẩm quyền của người ký kết, tránh trường hợp ký vượt quá phạm vi ủy quyền.

2. Đã ký kết hợp đồng với người không có thẩm quyền: 

- Trường hợp đã chót ký hợp đồng với người không có thẩm quyền của doanh nghiệp, khi xảy ra tranh chấp, để buộc doanh nghiệp chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, đối tác của doanh nghiệp phải chứng minh được doanh nghiệp đồng ý hoặc biết mà không phản đối việc ký kết hợp đồng của người không có thẩm quyền. Tuy nhiên, do pháp luật chưa có quy định cụ thể nên để chứng minh được yếu tố đồng ý hoặc biết mà không phản đối của doanh nghiệp là không hề đơn giản, nhất là với những đối tác là cá nhân thì lại càng khó khăn hơn. Qua thực tế giải quyết công việc, đồng thời đã được nhiều cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp nhận, chúng tôi xin đưa ra một vài biểu hiện được coi là doanh nghiệp đã đồng ý hoặc biết mà không phản đối viêc ký kết sai thẩm quyền, cụ thể: 

+ Việc thực hiện hợp đồng diễn ra công khai, liên tục, trong một thời gian dài tại doanh nghiệp, diễn biến cũng như nội dung thực hiện hợp đồng được phản ánh trong các cuộc họp có sự tham dự đầy đủ của người có thẩm quyền ký kết, quyết định của doanh nghiệp.

+ Các khoản thu, chi từ việc thực hiện hợp đồng được phản ánh tại chứng từ, sổ sách kế toán hay báo cáo tài chính của doanh nghiệp và đã được báo cáo hoặc phê duyệt của chính người có thẩm quyền ký kết, quyết định của doanh nghiệp;

+ Doanh nghiệp đã sử dụng những tài sản có được từ việc thực hiện hợp đồng vào mục đích chung mà người có thẩm quyền ký kết, quyết định đều biết; 

+ Lợi nhuận từ việc thực hiện hợp đồng được doanh nghiệp sử dụng để tái đầu tư hoặc sử dụng vào các mục đích chung của doanh nghiệp; 

+ Trong một số trường hợp nhất định có thể căn cứ vào việc doanh nghiệp đã và đang chấp nhận, thực hiện những hợp đồng được ký kết không đúng thẩm quyền tương tự.

Quý khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ vui lòng liên hệ trực tiếp Bộ phận tư vấn pháp luật dân sự - Công ty Luật hợp danh Nam Việt Luật:

CÔNG TY LUẬT HỢP DANH NAM VIỆT LUẬT

Website: luatnamviet.vn                               luatnamviet.com

Email: luatsubinhduong@gmail.com              lsnguyendoanhai@gmail.com

Hotline: 0914 48 1010

Facebook: https://www.facebook.com/congtyluathopdanhnamvietluat

Trụ sở: 467/7, đại lộ Bình Dương, phường Phú Cường, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Rất mong được hợp tác cùng Quý Khách hàng

Trân trọng